Nó chưa hề xuống vườn. Đơn giản vì nó đi lại khó khăn, chỉ lết là giỏi. Cầu thang lại có cửa, cài then phía ngoài. Thế giới đối với nó thu hẹp trong căn phòng khoảng 20 mét vuông, nơi mẹ cha nó buồn bã thu giấu một sản phẩm bị hỏng, một hình hài con người mà chẳng ra người.
Những ngày nắng ráo, cửa sổ được mở, màn được vén, nó ngồi ngó xuống vườn và một nỗi khát khao mơ hồ trào dâng trong nó, vỡ tung thành chuỗi âm thanh nhọn hoắt xé toang mầu nắng. Ai nghe cũng phải bịt tai lại.Mỗi ngày mẹ nó ghé nó đúng năm phút vào buổi sáng và để lại mùi nước hoa váng vất chóng mặt. Cha nó ghé buổi tối, nồng nặc mùi bia. Còn vú Năm ghé ban ngày, vú tỏa mùi xà phòng. Tất cả mọi người đều có mùi gì đó.Nó có nhiều đồ chơi. Dường như cha mẹ nó tin rằng đồ chơi cứu vãn sự bất hạnh của nó. Toàn đồ chơi đắt tiền – một rừng thú thủy tinh, sứ và nhồi bông. Một ngăn xe điện, tàu hỏa, máy bay chạy pin hoặc điều khiển từ xa… Chủ nhật vú Năm tắm cho thú thủy tinh và sứ. Chúng vùng vẫy trong nước cho đến khi thịt da bóng ánh ngời ngợi rồi bước ra tắm nắng cho khỏi còi xương. Sau đó vú chải lông cho thú nhồi bông. Gấu, cọp, sư tử… đều lim dim mắt khi vú lướt cái lược bé xíu trên bộ lông đủ mầu của chúng. Rồi tất cả vào tủ. Cả thế giới tràn đầy âm thanh, mầu sắc, sức sống trên trang sách trở nên im lìm, bất động trong tủ kính. ở đó hổ giống mèo, gấu giống chó, chim giống gà… tất cả đều buồn thiu và bất lực.Một ngày mẹ về quê và đem lên một thằng bé đen trùi trũi, tóc khét nắng, người quắt queo. Nó không ngừng cựa quậy trong bộ đồ mới. Nó có mùi lá cây.
Mẹ giới thiệu:
– Đây là thằng Đẹt. Từ nay nó chơi với con cho có bạn.
Thằng Đẹt kinh hoàng nhìn nó:
– Nhưng tui sợ ảnh lắm! Giống như ông kẹ.
Thằng Đẹt nhớ nhà khóc mãi. Nó không chịu mặc áo, cũng không biết uống sữa. Nó ở trần, trèo tuốt lên cái cây cao nhất ngó hướng về quê nhà. Cây dừa ấy lại ở ngay trước cửa sổ phòng nó, chỉ cách sải tay. Con khỉ trên cây giương mắt ngó nó:
– Đầu anh đựng chi trong nớ mà bự chác rứa?
– …
– Răng còn bé mà lưng còng như ông tui rứa?
– …
– Răng không xuống đây chơi? ở trong hộp hoài chán chết!
Nó lại im lặng. Chưa ai hỏi nó như thế. Trong tấm cửa kính mờ đục hiện ra một cái đầu quá cỡ ngoẹo trên cái cổ khẳng khiu. Tấm thân oằn xuống như không mang nổi sức nặng của bất hạnh. Sáng đó, dẫu trời mát mẻ, người ta cũng nghe tiếng hét. Tiếng hét lảnh lót xuyên thẳng vào nỗi nhớ nhà của thằng Đẹt khiến nó rùng mình. Nó bám chặt vào thân cây dừa như sợ tiếng hét hất nó xuống đất. Hét xong, thằng đầu to há miệng thở. Nom nó quá buồn thảm và thằng Đẹt biết nó vừa khóc. Khóc bằng tiếng hét.
Thằng Đẹt nao nao thương “ông kẹ”. Nó vụt xuống đến bên cây chuối, xé lá vấn cái kèn to rồi trèo lên cây dừa thổi toe toe. Chiếc kèn lá bật lên chuỗi âm thanh vui tai. Nó quẳng kèn vào cửa sổ:
– Thổi đi! Đừng hét! Tui sợ lắm!
Thằng kia bỏ kèn vào miệng nhưng chỉ bật tiếng u u buồn bã. Nó vất kèn trả.
– Không thích hả? Để tui làm thứ khác.
Xế trưa thằng Đẹt quăng vào cửa sổ một con gà và một thằng bé bện bằng lá dừa rất ngộ nghĩnh.
Hôm sau vú Năm báo tin thằng Đẹt đã bỏ trốn về làng. Thằng đầu to ngẩn ngơ ngắm hai món quà bằng lá dừa và trịnh trọng đặt vào tủ đồ chơi của nó.
Đêm ấy, trong giấc ngủ chập chờn, nó bỗng nghe tiếng huyên náo. Tụi đồ chơi đắt tiền không chịu thằng Lá Dừa đứng cạnh. Lão Sư Tử sứ gầm lên:
– Thằng nhà quê này ở đâu ra? Người ngợm bằng lá không đáng một xu. Cả con gà lá nữa. Đuổi đi thôi. ở với chúng thật đáng xấu hổ!
Tụi kia nhao nhao đồng ý. Bầy chó nhồi bông gồm Đốm, Mực, Vàng, Vá, Berger ngúc ngắc đầu phụ họa. ả Mèo Tam Thể bằng thủy tinh hãnh diện ngắm làn da óng ánh trong suốt của mình õng ẹo:
– Meo… meo… người đâu mà xấu xí!
Thằng Lá Dừa nhìn lũ đồ chơi hào nhoáng trong tủ với vẻ khinh thị:
– Tao đoán tụi bây chỉ tốt mã còn dốt đặc không biết trời trăng gì ráo! Có giỏi trả lời tao ba câu hỏi. Trả lời đúng tao đi. Trả lời sai, tao làm vua tụi mày.
– Vua ư? Còn khuya – Cọp nhồi bông thách thức.
– Vậy nghe đây! – Lá Dừa chống nạnh hỏi – Trời mầu gì?
– Dễ ẹt! Mầu nâu – Thỏ xám nhanh nhẹn trả lời rồi nhìn lên nóc tủ.
– Đó là tủ, không phải trời. Đúng là ếch ngồi đáy giếng ngỡ trời mầu nâu!
– Thế mầu gì? – Nai thủy tinh ngơ ngác.
– Mầu xanh. Tao đội trời luôn tao biết. Còn đất mầu gì?
Lũ thú dè dặt ngó nhau. Chúng sợ trả lời sai nữa. Thằng đầu to cũng hồi hộp. Nó chưa hề đặt chân lên đất. Chó Berger nổi tiếng thông minh ngúc ngắc đầu suy nghĩ rồi nhìn xuống chân, đáp:
– Đất trong vắt.
– Sai nữa. Đó là mặt gương chứ không phải mặt đất.
– Chứ đất mầu gì? – Chuột Túi nôn nóng. Con nó cũng ló đầu ra khỏi túi, dỏng tai nghe.
– Đủ mầu. Tùy cái phủ lên nó. Có nơi xanh ngắt, có nơi đỏ quạch, có nơi trắng như tuyết…
– Ngộ nhỉ! Chắc đẹp lắm! – Lũ thú xôn xao.
– Còn đây là câu cuối cùng – Rừng là gì?
Bọn thú đồ chơi bối rối. Thằng Lá Dừa gạ ý:
– Chỗ tụi bây ở đó mà!
– Thế thì dễ ẹt! Rừng là tủ – Gấu đen hớn hở đáp.
Lá Dừa gập người cười. Con Gà trống cũng đập cánh cười phành phạch “ọ… ó… o… ngu ơi là ngu!”. Lá Dừa nghếch mặt:
– Đồ mất gốc! Quê quán cũng không biết. Rừng bao la, bí hiểm chứ đâu như xó tủ này. Phải cho tụi bây đi thực tế thôi!
Từ đó, thằng Lá Dừa trở thành vua lũ đồ chơi. Nó xáo trộn khoảng không gian chật hẹp, khuấy động sự im lìm bất động. Ban đêm là ban ngày của chúng. Đúng 12 giờ khuya, Gà trống lá đập cánh gáy vang: “ọ… ó… o… sáng rồi, dậy đi học thôi!”. Lũ đồ chơi lục tục dậy. Chúng leo lên chiếc tàu hỏa có sáu toa và một ống khói chạy bằng pin. Thằng Lá Dừa vừa lái tàu vừa dậm chân hát:
Đất trời mênh mông,
Đi đâu chẳng được,
Nhưng cũng phải ghé,
Về nhà bú tí,
Xình xịch… xình xịch…
ọ… ó… o… meo meo… gâu gâu…
Lũ đồ chơi hào hứng phụ họa. Xe lửa chở chúng vào rừng. Trở về bao giờ chúng cũng mệt nhoài và lấm lem. Chúng gác chân lên nhau ngủ mê mệt.
Chủ nhật vú Năm tắm cho chúng. Vú càu nhàu: “Đứng trong tủ sao bẩn thế này! Còn thằng bé và con gà lá này ở đâu ra? Xấu quá! Vú quẳng đi nhé!”
Thằng bé lắc đầu quầy quậy. Nó biết đó là vua lũ đồ chơi. Vua điều khiển chúng không bằng pin, dây cót… mà bằng ý tưởng. ý tưởng thổi sinh khí vào lũ đồ chơi lạnh lẽo, bất động, bóng ngời. Chúng trở nên tò mò, siêng năng học hỏi để trở thành chúng. Chim Cánh Cụt loạng choạng tập đi, cánh vẫy liên hồi, mơ tới vùng tuyết trắng. Bầy Chó nhồi bông học phát hiện kẻ gian, học yêu thương, trung thành. Chim Sơn Ca học hót để tiếng chạm trời xanh. Chuồn chuồn học bay thấp bay cao để dự báo thời tiết…
Thằng Lá Dừa là một giáo viên dạy giỏi. Nó biến kiến thức thành thơ con cóc tuốt nên rất dễ thuộc.
Mèo thủy tinh ê a:
Mì bơ, cá rán đều ngon tuyệt
Nhưng đứng đằng sau thịt chuột!
Gấu nhồi bông vừa liếm chân vừa gật gù:
Mùa hè tha hồ chén mật
Rừng thơm lựng tựa lẵng hoa
Nhưng nhớ ngủ đông đấy nhé
Băng giá chẳng có gì xơi!
Thỏ trắng vừa nhảy nhót vừa học bài. Nó thông minh nên luôn “chế biến” bài học để tăng giá trị của mình:
Trong rừng ai khôn hơn thỏ
Thấy động cụp đuôi chạy ngay
Trong bụi vểnh râu nghĩ kế
Cọp, beo, sư tử thua ngay!
Sư Tử tự ái gầm lên:
á cha! Ta đây chúa tể
Thịt thỏ chế biến thơm ngon
Bỏ ngay cái thói hợm hĩnh
Kẻo mà chỉ còn nhúm lông!
Căn phòng hai chục mét vuông trở thành trường học vui nhộn. Thằng bé đầu to lang thang cùng lũ đồ chơi và thuộc cả bài của chúng. Một hôm, thằng Lá Dừa xướng bài học mới:
Đất trời mênh mông
Cuộc đời ngắn ngủi
Trèo lên xe lửa
Ta cùng đi thôi!
Vừa học vừa chơi
Để cho khỏi dốt
Chớ có ngồi buồn
Đất trời bé lại.
Lũ thú đồ chơi nhao nhao hỏi bài đó dành cho ai. Lá Dừa đáp: “Cho vua của chúng ta. Vua đầu to lắm, chứa đầy thông minh. Sau thành thiên tài”.
Không biết vua đầu to của chúng có trở thành thiên tài không nhưng một thời gian sau người ta không nghe những tiếng hét giữa trưa nữa. Từ căn phòng ấy vọng ra tiếng đàn non nớt, ngượng nghịu rồi vững vàng dần và cuối cùng bay bổng.
Thằng Lá Dừa yếu dần, người nó mỏng tang, khô giòn, chạm tới là rã. Cơ thể nó bằng lá nên cuộc đời ngắn ngủi hơn thú thủy tinh và nhồi bông. Một ngày nó nói với lũ đồ chơi: “Tao đã hoàn thành nhiệm vụ. Giờ tao phải về nhà”. Vua đầu to và lũ đồ chơi làm một bữa tiệc đưa tiễn. ở đó không có nước mắt mà chỉ ngập thơ con cóc và tiếng đàn. Tiệc tàn, vua đầu to đặt thằng Lá Dừa trên chiếc máy bay giấy phóng qua cây dừa. Chiếc máy bay chở theo tiếng hát yếu ớt:
Đất trời mênh mông
Đi đâu cũng được
Nhưng cũng phải ghé
Về nhà bú tí.
Gió thổi. Lá Dừa khô quắt, nhẹ tênh, thanh thản là là rơi xuống đất. Một thằng bé đi qua dẫm lên… Lá Dừa tan thành bụi. Khó ai ngờ nhúm bụi mục nát ấy từng làm nên điều kỳ diệu – Biến tiếng hét đớn đau cuồng nộ thành tiếng đàn thánh thót dịu dàng, khiến chim sơn ca bằng thủy tinh cất tiếng hót lảnh lót chạm thấu trời xanh, chạm tới giấc mơ của những chú bé.
